Kozłek lekarski – właściwości i zastosowanie
Mało kto wie co to jest kozłek lekarski, ale jeżeli usłyszy waleriana, to już wie o co chodzi. Waleriana od wieków stosowana jest zarówno w medycynie naturalnej, jak i konwencjonalnej.
To roślina powszechnie występująca na obszarze całej Polski. Lubi szczególnie tereny podmokłe i o dużej wilgotności. Kozłek lekarski jest byliną o dwuletnim wzroście. Właściwości lecznicze ma korzeń i podziemne kłącza rośliny. Zawierają olejki eteryczne, walepotriaty (różne związki waleriany) oraz flawonoidy. Związki te znacznie lepiej rozpuszczają się w alkoholu niż w wodzie, dlatego krople sporządzone na bazie alkoholu mają znacznie skuteczniejsze działanie. Korzeń i kłącza muszą być najpierw wysuszone, najlepiej w temperaturze nie przekraczającej 35 stopni Celsjusza. Wysokie temperatury powodują uwalnianie się olejków eterycznych i osłabiają działanie waleriany. Waleriana powszechnie stosowana jest jako środek uspokajający. Działa przede wszystkim na ośrodkowy układ nerwowy. Powoduje spadek napięcia nerwowego, działa uspokajająco, zmniejsza stres i łagodzi uczucia lękowe. Z tego względu może być stosowana doraźnie w przypadkach silnego zdenerwowania, ale także w leczeniu łagodnych stanów depresyjnych. W tym ostatnim przypadku należy pamiętać, że działanie ziół jest wolniejsze niż środków farmakologicznych. Z tego względu kozłek lekarski musi być stosowany przez dłuższy okres czasu, zaletą jest, że waleriana nie powoduje skutków ubocznych i jej stosowanie jest bezpieczne. Efekt leczenia jest porównywalny z efektami stosowania diazepamu, popularnego leku psychotropowego. Waleriana stosowana jest także w leczeniu bezsenności znacznie poprawiając jakość snu. Przyśpiesza i ułatwia zasypianie, ogranicza ilość wybudzeń w ciągu nocy. Osoba cierpiąca na bezsenność wstaje wypoczęta i zrelaksowana. Kozłek lekarski działa nie tylko na ośrodkowy układ nerwowy, ale także na mięśnie gładkie powodując zmniejszenie ich napięcie. Z tego powodu waleriana zalecana jest przy bolesnym miesiączkowaniu lub skurczach żołądka. Zewnętrznie napary z kozłka lekarskiego stosowane są do leczenia łupieżu, łojotoku oraz innych dermatoz. Waleriana dostępna jest w formie kropli, tabletek lub ziół do sporządzania naparów. W dawnych czasach egzaltowanym damom na dworach podawano walerianę do wąchania, by uspokoić ich palpitacje (kołatanie serca). Krople z waleriany zawsze znajdowały się „pod ręką”. Kozłek lekarski w formie nieprzetworzonej uznawany jest za afrodyzjak dla kotów, to zięki słodkiemu, miodowemu zapachowi.